شطرنج

کیش و مات

از آنجا که هدف بازی گرفتن شاه است، بازیکنان موظفند به هر قیمتی از شاه‌های خود محافظت کنند. اگر مهره‌ای شاه حریف را تهدید به گرفتن کند، گفته می‌شود که آن شاه "در حالت کیش" است و صاحب آن باید فوراً کاری برای محافظت از شاه انجام دهد. در واقع، انجام حرکتی که شاه خود را در حالت کیش قرار دهد یا بگذارد غیرقانونی است.

سه روش ممکن برای خروج از حالت کیش وجود دارد:

• شاه را به خانه‌ای حرکت دهید که تحت حمله نباشد.

• یک مهره را بین شاه و مهره مهاجم قرار دهید تا مسیر حمله مسدود شود (این روش فقط در صورتی کار می‌کند که مهره مهاجم فیل، رخ یا وزیر باشد).

• مهره‌ای که شاه را تهدید می‌کند را بگیرید. در تصویر زیر، اسب می‌تواند فیلی که شاه را تهدید می‌کند بگیرد.

اگر هیچ‌یک از این روش‌ها ممکن نباشد، شاه فقط در حالت کیش نیست بلکه مات شده است و بازی به پایان می‌رسد. توجه: در تصویر زیر، اسب نمی‌تواند حرکت کند. انجام این کار شاه خود را در معرض کیش رخ سفید قرار می‌دهد.

بن‌بست

گاهی اوقات موقعیتی وجود دارد که شاه در حالت کیش نیست و صاحب آن باید حرکت بعدی را انجام دهد، اما هر حرکتی شاه را در حالت کیش قرار می‌دهد.

برای مثال، در نمودار بالا، اگر نوبت سیاه باشد، او هیچ حرکت قانونی ندارد و گفته می‌شود که "بن‌بست" شده است. بن‌بست یک تساوی است - هیچ‌یک از بازیکنان برنده یا بازنده نمی‌شوند.

تساوی‌های دیگر

• توافق: بازیکنان می‌توانند در هر زمانی توافق کنند که بازی مساوی شود.
• قانون ۵۰ حرکت: اگر هر بازیکن ۵۰ حرکت انجام دهد بدون اینکه مهره‌ای گرفته شود یا پیاده‌ای حرکت کند، بازی مساوی است. (استثناهایی برای این قانون در طول سال‌ها اضافه شده است تا به بازیکنان اجازه دهد در موقعیت‌های خاصی با حرکات بیشتر برنده شوند، اما برای اکثر بازیکنان بهتر است از این موقعیت‌های بسیار نادر بی‌اطلاع بمانند.)
• از طریق تکرار حرکات: اگر یک موقعیت سه بار تکرار شود (نه لزوماً به صورت متوالی) وقتی نوبت همان بازیکن برای حرکت است، بازی مساوی است.
• مواد کافی برای مات کردن: اگر هیچ‌یک از بازیکنان مهره‌های کافی برای مات کردن دیگری نداشته باشند، بازی مساوی است. این موضوع، برای مثال، زمانی صادق است که فقط دو شاه روی صفحه باقی مانده باشند، یا اگر یک بازیکن فقط یک شاه و یک اسب داشته باشد و دیگری فقط یک شاه. با این حال، یک شاه و یک رخ برای مات کردن یک شاه کافی هستند - که به این معنی است که یک شاه و یک پیاده برای برنده شدن کافی هستند به شرطی که پیاده بتواند ارتقا یابد.

تسلیم

یک بازیکن می‌تواند در هر زمانی تسلیم شود (بازی را واگذار کند).